Boğaziçi Üniversitesi ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) öğretim üyeleri ve öğrencileri arasında ortak araştırma projeleri yapılması hedefiyle 2016’da oluşturulan MISTI (MIT Science and Technology Initiatives) Çekirdek Fonu’nun, 2017-2018 akademik döneminde destek verdiği beş projeden biri olan “NAF-SAF Seed” projesi, ABD ve Türkiye için en önemli güncel deprem tehlike kaynağı olan San Andreas Fayı (SAF) ve Kuzey Anadolu Fayı (KAF) üzerine yapılacak bilimsel çalışmaları içeriyor.

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Jeodezi Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Semih Ergintav ve MIT’den Dr. Robert Reilinger’in  ortak projesi olan “NAF-SAF Seed” projesine ayrıca Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’nden Prof. Dr. Hayrullah Karabulut ve  Doç. Dr. Özgün Konca da destek veriyor.

Proje hakkında bilgi veren Prof. Dr. Semih Ergintav, San Andreas Fayı (SAF) ve Kuzey Anadolu Fayı’nın(KAF), ABD ve Türkiye için en önemli güncel deprem tehlike kaynağı olup, her iki ülkenin  yüzde 40’dan büyük bir kısmında sosyal yaşam ve ekonomi açısından ölçülemez risk oluşturduklarını ifade etti.

Semih Ergintav, MIT-MISTI desteği kapsamında alınan bu  fon ile temel olarak, NSF, USGS, SCEC ve TÜBİTAK desteğinde, SAF ve  KAF boyunca deprem döngüsünün mekaniğini anlamak için jeodezik ve   jeofizik gözlemleri kullanarak oluşturulacak ortak bir önerinin   geliştirilmesine yönelik çalışmaların destekleneceğini belirtti.

Son yıllarda,  bu projede yer alan araştırmacıların da  örneklerini gösterdiği üzere, fayların davranışının uzay ve zamana bağlı  olarak değiştiğini aktaran Semih Ergintav,  ‘’Tamamen kilitli olup büyük deprem   üretebilen fay segmentlerinin dışında gerinim biriktirmeyip episodik  olarak kayan (krip) fay segmentleri de görülmüştür. Yine büyük   depremlerden önce kilitli olan fayların büyük depremlerden hemen sonra   kilitlenmediği ve bir süre daha kaymaya devam ettiği gözlenmiştir.

Yine fayların düzenli olarak ürettiği küçük deprem sayısı ve dağılımları önemli farklılıklar göstermektedir. Fayların bu zengin ve   karmaşık davranışını anlamak için fayların uzun dönemli davranışını  sismolojik, jeodezik ve jeolojik olarak incelemek gerekmektedir. Bu   farklı uzmanlıkların bir araya gelerek fayların davranışlarına daha   bütünlüklü bir bakış getirmesi gerekmektedir’’ bilgisini verdi.

SAF ve KAF’ın ortak pek çok özelliğe sahip olduğunun altını çizen Prof. Dr. Ergintav, ‘’Kıtasal-okyonusal levha   sınırları boyunca benzer kayma hızları, benzer davranış gösteren  asismik bölgelerin ve kilitlenmiş deprem üretme potansiyeli olan   bölgelerin varlığı (San Fransisco ve İstanbul civarı gibi),  her iki   fayın davranışına yönelik mekanik modellerin oluşturulması sırasında   paralel çalışmalar yapılmasını sağlamaktadır.

Geçen yüzyılda, KAF boyunca doğudan batıya meydana gelen deprem göçü   (M>7)’nün fay boyunca gözlenen bölgesel ve zamansal  davranış değişimi  hakkında sağladığı bilgi birikimi benzersiz  boyuttadır. SAF’da ise, KAF’ın tersine, gerilme birikiminin bölgesel ve zamansal karakterini  tahmin etmeye ve fay’ın kilitli olan bölgelerinin doğasını anlamaya   yönelik kısıtlı sayıda M>7 boyutunda deprem meydana gelmiştir. Bu  nedenle ana hedefimiz, KAF’ın davranışını anlamaya yönelik  geliştirilmeye devam eden zengin veri kümesinin araştırmalarını daha  ileriye götürmek ve  bu bilgileri kullanarak SAF ile ilgili stres   birikimini karakterize ederek SAF ile KAF’ın deprem üretme  potansiyelini daha iyi anlamaktır’’ diye konuştu.

Kabul edilen projenin, Boğaziçi Üniversitesi  Kandilli   Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü ile MIT’nin arasındaki 20  yıla yakın zamandır devam eden işbirliğinden de destek alarak iki  ülkenin  bilim insanları arasındaki  mevcut ilişkileri güçlendireceğini  ve her iki taraftaki öğrencilerin üretkenliğini  artıracağını belirten Prof. Dr. Semih Ergintav, ‘’20 yıldan daha fazladır fayların davranışlarını gözlemeye yönelik teknikler geliştirmeye ve deprem süreçlerini anlamaya yönelik üretken bir şekilde devam eden iş birliğinin, yeni genç araştırmacılarla genişlemesini ve ivmelenerek sürdürülmesini hedefliyoruz. Hedefimiz iş birliğinin sadece proje süresince değil, daha uzun yıllar devam etmesi’’ dedi.

Marmara’da deprem döngüsünü almaya yönelik kritik çalışmalar gerçekleştirdiklerini anımsatan Prof. Dr. Ergintav, ‘’Şu anda bu sonuçlarımızı her yeni depremde, her yeni faya yönelik olguda test ederek doğruluklarını sınamaya çalışıyoruz. Yaptıklarımızı konusunda etkin dergilerde ortaklaşa yayınlıyoruz. Yakında yayınlanacak son örneğimiz, 2014 yılında Gökçeada ‘da olan Mw6.8’lik depremine ait bilgileri çok disiplinli olarak yeniden ele alan çalışma oldu. Bu depreme yönelik bilgilerle, KAF’ın deprem üretme biçimine yönelik yeni bir bakış açısı oluşturduk. “NAF-SAF Seed” projemizde öncelikli hedef, bu çekirdek kadronun öncülüğünde Haziran ayında TUBITAK-NSF işbirliği çerçevesinde bir proje sunmak ve yeni gözlemler, sorgulamalar için kaynak sağlamak olacaktır. Projenin, her iki taraftaki genç araştırmacılar tarafından yürütülmesi ve doğası gereği uzun soluklu olan yerbilimleri çalışmalarının yetkin ve üretken genç araştırmacılarla kesintisiz sürdürülmesi arzulanmaktadır. Olayı bir bayrak değişimi olarak görebilirsiniz’’  dedi.

Prof. Dr. Ergintav, proje çerçevesinde altı kişilik bir çekirdek grup oluşturulduğunu; her iki ülkedeki farklı kurumlardan  ve üniversitelerden araştırmacılar ile birlikte geniş bir araştırmacı ağı meydana getireceklerini sözlerine ekledi.

Haber Kaynağı: https://goo.gl/zXVMgk

Görsel Kaynağı: https://goo.gl/zXVMgk